[You must be registered and logged in to see this image.]
نگهداری یک کامپیوتر بسیار مشابه مراقبت از اتومبیل است . مسلماً در اغلب روزها کلیدی را می چرخانید و اتومبیل استارت می خورد . لیکن با گذشت زمان ، اشکالاتی در حرکات اتومبیل ظاهر می شود ، مخصوصاً اگر به نکات کوچکی مثل تعویض به موقع و مرتب کردن روغن موتور توجه نداشته باشید . البته ممکن است اتومبیل شما هنوز هم به کار خود ادامه دهد ، ولی کارآیی آن به هیچ وجه نزدیک به حد استاندارد آن نخواهد بود . به صورت مشابهی ، هارد دیسک کامپیوتر نیز عموماً به صبر و تحمل ادامه خواهد داد ، حتی اگر برای مدت مدیدی رسیدگی به آن را پشت گوش بیاندازید . لیکن اگر اوضاع چنین باشد ، می توانید مطمئن باشید که کارآیی لازم را از کامپیوتر خود بدست نمی آورید . احتمالاً خودتان نیز تا به حال متوجه کندی حرکات و رفتار کامپیوترتان شده اید . خبر خوب این است که در چند گام ساده می توانید هارد دیسک خود را به نقطه اوج سطح کارآیی خود باز گردانید .

● انتخاب هارد دیسک ها

قبل از ورود به جزئیات این مطلب که چگونه می توان کارایی دیسک موجود خود را بهبود بخشید ، بهتر است قدری راجع به انواع گوناگون دیسک های موجود و نحوه پیکربندی آن ها صحبت کنیم . تقریباً تمام کامپیوترهای خانگی از هارد دیسک های استاندارد IDE استفاده می کنند این دیسک ها عموماً ارزانتر بوده و به سادگی در هر بازار کامپیوتری در دسترس می باشند . سیستم های رده بالاتر (بخصوص آنهایی که بعنوان سرور به فروش می رسند) غالبا ًاز دیسک های SCSI استفاده می کنند . این دیسک ها کارآیی بهتری را فراهم می آورند ، لیکن نیازمند آداپتور SCSI در درون سیستم بوده و معمولاً بطور قابل توجهی ارزانتر می باشند . اگر در بازار بدنبال دیسک جدیدی می گردید ، مراقب باشید که نوع صحیح آن را خریداری کنید . اگر مطمئن نیستید که چه باید بخرید ، هر Device Manager و هم BIOS سیستم اطلاعات مورد نیاز را در اختیارتان خواهند گذاشت . در این مقاله فرض را بر این گذاشته ایم که سیستم شما از دیسک های IDE استفاده می نماید ، لیکن تقریباً تمامی این راهنمایی های ارائه شده برای سیستم های مبتنی بر SCSI نیز قابل استفاده می باشند . با فرض اینکه هارد دیسک IDE روی سیستم خود داشته باشید ، به احتمال زیاد دیسک مزبور از طریق پین های متصل به پشت آن بعنوان ابزار ارباب یا master پیکربندی شده و درایو CD یا DVD نیز بعنوان برده یا Slave به سیستم متصل شده است . این عمومی ترین نوع پیکربندی کامپیوترهای خانگی است که در آن هر دو ابزار از یک کانال واحد بطور مشترک استفاده می نمایند . لیکن شیوع مزبور پیکربندی بهینه نیست ، زیرا دو ابزار از یک مسیر تکی سیستم که به کابلی متصل است بصورت اشتراکی استفاده می نمایند . اگر عادت دارید که بطور مرتب از درایو CD خود استفاده کنید ، ارزش آن را دارد که از یک کابل IDE دوم استفاده کرده (این کابل معمولاً بسیار ارزان نیز می باشد) و درایو CD خود را به کانال IDE دوم در روی مادربرد خود متصل نمایید . کابل دوم ، تقریباً همیشه بلااستفاده است و این عمل موجب سطوح بهتری از توان پردازش داده ها شده و نهایتاً کارایی بهتری را جهت کامپیوتر موجب می گردد . اگر خواستید چنین عملی را انجام دهید ، به یاد داشته باشید که درایو CD خود را از ابزار Slave به ابزار master تغییر دهید ، وگرنه درایو CD شما درست عمل نخواهد کرد . در پشت اکثر درایو ها نموداری اضافه گردیده که نشان دهنده نحوه مرتب سازی پین های اتصال آن ها می باشد .

● پارتیشن بندی

با در نظر گرفتن اینکه هارد درایوهایی که امروزه به فروش می رسند معمولاً ظرفیتی بیش از ۱۵ گیگابایت دارند ، اغلب کاربران ترجیح می دهند دیسک خود را به چندین پارتیشن یا درایو منطقی تقسیم نمایند . گرچه پارتیشن بندی عموماً مربوط به سلیقه شخص می گردد ، لیکن به هیچ وجه فکر بدی نیست که حداقل دو پارتیشن برروی دیسک در دسترس باشد . البته چنانچه در نظر دارید که سیستم های عامل چند گانه برروی کامپیوتر خود داشته باشید ، این مسئله امری ضروریست زیرا هر سیستم عامل نیازمند فضایی مختص به خود می باشد . لیکن علاوه بر این ، تقسیم یک دیسک به پارتیشن های چندگانه ، روشی فوق العاده جهت جداسازی داده ها از سیستم عامل و برنامه ها می باشد . برای مثال ویندوز ۹۸ یا XP و برنامه ها می توانند در پارتیشن دوم ذخیره نمود . فواید این روش بسیار فراتر از یک سازماندهی ساده است . اگر این شیوه بکار برده شود ، استفاده از یوتیلیتی ای مانند Norton Ghost جهت تصویر سازی (Imaging) نصب تازه ای از ویندوز که همچنین شامل برنامه ها و پیکربندی های شما نیز باشد ، کار ساده ای است . آنگاه ، اگر تصمیم بگیرید که نیاز به برگشت به سیستمی پاک دارید ، فقط کافیست که فایل تصویر (Imaging) مزبور را نصب نمایید و تمامی داده ها و تنظیمات شما دست نخورده خواهند ماند . این کار ، برگشت سیستم را در هنگام لزوم عملی سریع و تقریباً ۲۰ دقیقه ای خواهد نمود . متأسفانه بسیاری از سیستم ها با یک پارتیشن بزرگ و محلی که کلیه دیسک را اشغال نموده است از سازنده برای خریدار ارسال می گردند . اگر نمی خواهید این پارتیشن را حذف کرده و مجدداً از نقطه صفر شروع کنید ، می بایست از برنامه هایی مانند Partition Magic جهت تغییر اندازه پارتیشن موجود به اندازه ای کوچکتر و سپس ایجاد پارتیشن جدید بر روی فضایی که به تازگی آزاد شده است ، استفاده نمایید . چنانچه در حال خرید کامپیوتری جدید از فروشنده ای محلی هستید ، از وی تقاضا کنید که حداقل دو پارتیشن را از پیش بر روی آن تعیین نماید . این کار مقدار زیادی در وقت و تلاش های بعدی شما در آینده صرفه جویی خواهد نمود .

● سیستم های فایل هنگامی که پارتیشن تعیین شد ، نیازمند آن است تا با سیستم فایلی که باید مورد استفاده قرار گیرد ، فرمت شود . بسته به سیستم عاملی که نصب شده ، انتخاب های شما شامل DAT ، FAT۳۲ و NTFS می باشد . برای کلیه مقاصد و اهداف ، اگر ویندوز ۹۸ یا Me را اجرا می کنید به FAT۳۲ و اگر ویندوز XP را اجرا می کنید به NTFS اکتفا کنید . سیستم فایل قدیمی FAT از اندازه پارتیشن های بسیار کوچکتری پشتیبانی می نماید و فضای دیسک هنگامی که پارتیشن های بزرگتری بر روی آن تعیین شده باشد به گونه ای ناکار آمد مورد استفاده قرار خواهد گرفت . برای سیستم های XP ، استفاده از NTFS مزیت اضافی امکان تنظیم مجوزهای امنیتی بر روی فایل ها و پوشه های تکی را به همراه خواهد داشت . چنانچه قصد طراحی سیستمی با بوت دوگانه را دارید ، به خاطر بسپارید که سیستم های ویندوز ۹X و Me از NTFS پشتیبانی نمی کنند لذا اگر قصد دارید این مسیر را انتخاب نمایید ، به FAT۳۲ اکتفا کنید . در هنگام ایجاد یک پارتیشن جدید در ویندوز XP گزینه پیکربندی آنچه را که به نام اندازه واحد تخصیص شناخته می شود را نیز در اختیار دارید . اگر چه سیستم عامل اندازه های تخصیص یافته پیش فرضی که بر مبنای اندازه پارتیشن ، اندازه های تخصیص یافته پیش فرضی که بر مبنای اندازه پارتیشن ، اندازه بهینه محسوب می شود را مورد استفاده قرار
[You must be registered and logged in to see this image.]

خواهد داد ، لیکن تنظیمات مزبور قابل تغییر نیز می باشند . بطور کلی ، چنانچه معمولاً فایل های کوچکی را روی دیسک خود ذخیره می نمایید
اندازه واحد تخصیص کوچکتر بهتر می باشد و در هنگامی که بیشتر فایل های بزرگ را ذخیره می کنید ، اندازه بزرگتر (که معمولاً همان مقدار پیش فرض است) بهتر است . واحد تخصیص انتخاب شده می تواند به نحو قابل ملاحظه ای بر روی فضای قابل دسترسی دیسک تأثیر بگذارد . بطور مثال اگر از اندازه ۳۲ کیلوبایت برای کلاسترها استفاده گردد ، ذخیره نمودن فایل ۱ کیلوبایتی موجب خواهد گردید که ۳۱ کیلوبایت دیگر درون آن کلاستر از دسترس خارج گردند . با در نظر گرفتن ۴ کیلوبایت برای اندازه هر کلاستر ، همان فایل موجب اتلاف فقط ۳ کیلوبایت دیگر از فضای موجود خواهد شد . بعنوان قانونی کلی ، همیشه از همان اندازه پیش فرض که ویندوز پیشنهاد می نماید ، پیروی کنید . اگرچه می توانید اقدام به تغییر و تنظیم دقیق تر این تنظیمات بر مبنای چگونگی استفاده از هر پارتیشن نیز بنمائید .

● یکپارچه سازی (Defrag کردن)

درست همانند تعویض روغن داخل موتور یک اتومبیل ، Defrag نمودن پارتیشن ها نیز یکی از واجبات است ، و نه یک گزینه اختیاری . بر روی سیستمی که به طور سنگین مورد استفاده قرار می گیرد می بایست حداقل ماهی یکبار دیسک های خود را Defragment کنید تا بتوانید از عملکرد بهینه سیستم خود اطمینان حاصل نمایید . به یاد داشته باشید که فایل ها بصورت کلاستر یا خوشه بر روی دیسک ذخیره می گردند . با گذشت زمان ، همراه با اضافه و حذف شدن فایل ها ، این کلاسترها نیز ممکن است بر روی دیسک باز چینی شده و یا در قطعاتی از فضای ناهمجوار ذخیره گردند . یک هارد دیسک به شدت چند پاره شده موجب کارآیی و عملکرد ضعیف خواهد شد ، زیرا درایو نیازمند بازسازی مجدد داده های ذخیره شده در کلاسترهای مزبور به هنگام باز شدن به هر فایل می باشد .