مشهور فقها، رقص زن را فقط برای شوهرش جایز می دانند بنابراین در جایی كه دیگران هستند رقص جایز نیست و نیز رقص زنان در مجالس زنانه و رقص مردان در مجالس مردانه جایز نیست.
تعریف رقص


رقص حرکات موزونی است که به منظور لهو و لعب انجام می شود.[۱] و هم چنین برخی گفته اند: هر عملی که عرفاً بدان رقص بگویند.

حرمت رقص در احادیث


درباره « حرمت رقص» ممکن است به دو گونه احادیث استناد گردد:
1- دسته ای از آنها به صورت عام، مربوط به نهی از هرگونه لهو و لعب و لغو است، که رقص هم از مصادیق آنها به شمار می رود، مانند حدیث امام صادق(ع) که فرمود: «زمانی که آدم(ع) از دنیا رفت، ابلیس و قابیل زبان به شماتت او گشودند و (در مرگ او شادمانی کرده) و به ساز و آواز پرداختند، پس هر کس که روی زمین به این گونه، لذت جوید به آن دو اقتدا کرده است.»[۲]
و یا حدیثی که از امیر المؤمنین علی(ع) نقل شده است که فرمود: «عاقل نیست کسی که در پی لعب باشد و دائم با لهو و طرب خو د را مشغول سازد».[۳]
2- دسته ای از روایات که صریحاً از رقص نهی کرده اند؛ به عنوان نمونه به دو مورد اشاره می کنیم.
الف. از امام صادق (ع) نقل شده که پیامبر(ص) فرمود: «نهی می کنم شما را از رقص و مزمار و بربط و طبل».[۴]
ب. از رسول خدا نیز نقل شده که نهی کرد از ضرب و رقص و هر گونه لهو و لعب، و از حاضر شدن در چنین مجالسی و استماع آن… .[۵]
البته بحث از اعتبار سند و تبیین مفاد و دلالت این روایات، هریک بحث کارشناسی و فقهی مخصوص به خود را می طلبد که در جای خود باید طرح گردد.[۶]
مجالس لهو و لعب: منظور مجالسی است که برای عیاشی، هوسرانی، رقص و پایکوبی تشکیل می شود و در عرف مقدسین از مجالس گناه محسوب می گردد

رقص زن برای زن


مسلماً رقص زن برای مردان حرام است،[۷] اما دربارۀ رقص زن برای زنان در میهمانی ها یا عروسی هایی که در آن مردان نمی توانند رفت و آمد کنند، نظر مراجع معظم تقلید به این شرح است:
آیات عظام بهجت، فاضل، نورى، وحید خراسانی و سیستانى: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[۸]
آیات عظام تبریزى، خامنه‏اى، امام خمینى: اگر باعث تحریک شهوت یا ارتکاب گناه و یا ترتب مفسده نشود، اشکال ندارد (ولى براى مؤمن سزاوار آن است که از لهو اجتناب نماید).[۹]
آیت الله صافى، آیت الله مکارم: رقص زن براى زن حرام است.[۱۰]

رقص در میان جمع محرم ها چه حكمی دارد؟


جواب: مشهور فقها، رقص زن را فقط برای شوهرش جایز می دانند بنابراین در جایی كه دیگران هستند رقص جایز نیست و نیز رقص زنان در مجالس زنانه و رقص مردان در مجالس مردانه جایز نیست. (استفتائات امام (ره) ج2 س35 ـ استفتائات آیت الله مكارم ج1 س534)

رقصیدن عروس و داماد و دادن پول شاد باش به آنان


نظر برخی از مراجع تقلید درباره پولی که هنگام رقصیدن عروس و داماد، مهمانان به عنوان شاد باش، به صورت نقدی به آنها می دهند، این گونه است:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
اگر در مقابل رقص حرام باشد، دریافت آن جایز نیست.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
هدیه است و فی نفسه اشکال ندارد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
دادن و گرفتن این پول ها جایز نیست و هم چنین توجه داشته باشید تنها رقص زن براى شوهرش جایز است، و بقیّه اشکال دارد. البتّه منظور رقص لهوى است، نه هرگونه حرکات منظّم و موزون.
حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته):
این پول نوعی هدیه به عروس و داماد است. خود پول حلال است و گرفتن آن بلامانع است.
رقصیدن داماد در مجلس زنان چه حكمى دارد؟
آیات عظام وحید، بهجت، سیستانى، فاضل، نورى: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.


حرکات ورزشی به همراه موزیک


برای تبیین بهتر مسئله لازم است به عنوان مقدمه اصطلاحات «طرب»، «لهو» و «مجالس لهو و لعب» که از شاخصه های موسیقی حرام هستند روشن گردد:
1- طرب: به حالت سبک عقلی گفته می شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در روان و نفس آدمی پدید می آید و او را از حد اعتدال خارج می کند این امر تنها به حالت شادی اختصاص ندارد بلکه ممکن است از آهنگ های غم و حزن آور نیز به دست آید.[۱۱]
2- لهو: مقصود (فقها) از واژۀ لهو سازگاری و همنوائی آواز و آهنگ نواخته شده با مجالس فساد و خوش گذرانی است؛ یعنی ممکن است نغمه ای طرب انگیز نباشد، ولی از نغمه هایی باشد که در جلسات فاسقان و هواپرستان رایج باشد.[۱۲]
3- مجالس لهو و لعب: منظور مجالسی است که برای عیاشی، هوسرانی، رقص و پایکوبی تشکیل می شود و در عرف مقدسین از مجالس گناه محسوب می گردد.[۱۳]
با توجه به این مقدمه کوتاه به دیدگاه برخی از مراجع تقلید پیرامون استماع موسیقی اشاره می گردد: اکثر فقها نوعی از موسیقی را که «لهوی» باشد حرام می دانند نه همۀ انواع موسیقی را و بعضی استماع موسیقی مطرب را نیز حرام می دانند.[۱۴]
حضرات آیات عظام امام (ره)، خامنه ای، سیستانی، فاضل لنکرانی (ره) و مکارم شیرازی، می فرمایند: گوش دادن و یا نواختن هر نوع موسیقی که مطرب باشد جایز نیست. [و] ملاک در حرمت شاد یا غمناک بودن موسیقی نیست بلکه ملاک مطرب بودن یا نبودن آن است.[۱۵]
گلپایگانی: شنیدن موسیقی و یا نواختن آن مطلقاً [چه لهوی و مطرب باشد یا نباشد] حرام است.[۱۶]
صافی گلپایگانی: آن چه عرف مردم موسیقی می دانند. استماع آن و ساخت و تعلیم و تعلم و فروش آلات آن [مطلقا] حرام است.[۱۷]
در باره حرکات ورزشی و رقص باید گفت، اگر این حرکات ورزشی مصداق رقص محسوب گردند حکم رقص را دارند و حرمت موسیقی جدای از حرمت رقص است و رقص حکم خاص خود را داراست

نوری همدانی: گوش دادن به هر آهنگی که مطرب و لهوی و مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست.[۱۸]
وحیدخراسانی: گوش دادن به هر آهنگ لهوی که مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست.[۱۹]
بهجت: استعمال [نوازندگی با] آلات مختص به لهو در غیر لهو بنابر احتیاط واجب جایز نیست و استعمال آنها در لهو مطلقاً حرام است و موسیقی مطرب استماع آن هم حرام است.[۲۰]
تبریزی: موسیقی مناسب مجالس خوش گذرانی موسیقی لهوی است و نواختن و گوش دادن به آن حرام است.[۲۱]
بنابراین به اتفاق همۀ مراجع اگر موسیقی از نوع حرام آن باشد[۲۲]، تحریک یا عدم آن، غمگین یا شاد بودن آن مرکز پخش آن نیز هر کجا باشد و … هیچ اثری در حرام بودن آن ندارد.[۲۳]
بر این اساس هر چند ورزش فی نفسه اشکال ندارد، اما گوش دادن به موسیقی حرام در همین ورزش ها هم جایز نیست هر چند هدف از ورزش تندرستی و امثال آن باشد.
امادر بارۀ حرکات ورزشی و رقص باید گفت، اگر این حرکات ورزشی مصداق رقص محسوب گردند حکم رقص را دارند و حرمت موسیقی جدای از حرمت رقص است و رقص حکم خاص خود را داراست.
براین اساس، اگر در جایی رقص صدق کند، حکم آن از دیدگاه مراجع عظام تقلید به شرح زیر است:
امام خمینی (ره): بنابر احتیاط واجب رقصیدن خانم ها در هر کجا اعم از مجلس عقد و عروسی و یا مولودی ها جایز نیست مگر رقصیدن زن برای همسر خود.[۲۴]
حضرت آیت الله گلپایگانی: فقط رقصیدن زن برای شوهرش جایز است و در غیر این مورد حرام است.[۲۵]
حضرت آیت الله اراکی: رقص اشکال دارد.[۲۶]
حضرت آیت الله بهجت: رقص مطلقاً اشکال دارد.[۲۷]

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: فقط رقص زن برای شوهرش جایز است و در غیر این صورت حرام است.[۲۸]
حضرت آیت الله وحید خراسانی: رقصیدن مطلقاً ـ با قطع نظر از ترتب هر گونه خلاف شرع و عنوان محرم دیگری ـ بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[۲۹]
حضرت آیت الله سیستانی: به احتیاط واجب جایز نیست به جز رقص زن و شوهر در جایی که دیگری نباشد.[۳۰]
حضرت آیت الله مکارم: تنها رقص زن برای شوهرش جایز است و بقیه اشکال دارد.[۳۱]
مقام معظم رهبری: اصل رقصیدن اشکال ندارد مگر این که مستلزم فعل حرامی باشد. [مانند تحریک شهوت حرام، استماع موسیقی و ...] و در این مسئله فرقی بین انواع رقص ها نیست.[۳۲]
ایشان می فرمایند: به طور کلی اگر رقص به گونه ای باشد که منجر به تحریک شهوت شود یا مستلزم فعل حرام یا ترتب مفسده ای باشد، حرام است.[۳۳]
اگر رقص زن برای شوهرش یا بر عکس، همراه ارتکاب حرامی نباشد، اشکال ندارد.[۳۴]
هم چنین پاسخ مراجع عظام به این سؤال که آیا زن یا مرد می تواند به تنهائی و به دور از چشم دیگران (حتی از نگاه همسر خود) برای ورزش بدن برقصد؟ به این شرح است:
آیات عظام امام، تبریزی، خامنه ای و سیستانی: اشکال ندارد ولی سزاوار است مؤمن از لهو اجتناب کند.[۳۵]
آیات عظام بهجت، فاضل، نوری و وحید: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[۳۶]
آیات عظام صافی و مکارم: حرام است.[۳۷]
نتیجه این که اگر عنوان رقص[۳۸] یا استماع موسیقی حرام بر حرکات ورزشی صدق کند اشکال دارد و الا اشکالی ندارد و در این گونه امور لازم است هر مکلفی به مرجع تقلید خود رجوع نماید.

پی نوشت ها :
[1]. حسینی، سید مجتبی، پرسشها و پاسخ های دانشجوئی (احکام موسیقی)، ص ۸۴٫
[۲]. وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) لَمَّا مَاتَ آدَمُ شَمِتَ بِهِ إِبْلِیسُ وَ قَابِیلُ فَاجْتَمَعَا فِی الْأَرْضِ فَجَعَلَ إِبْلِیسُ وَ قَابِیلُ الْمَعَازِفَ وَ الْمَلَاهِیَ شَمَاتَةً بِآدَمَ (ع) فَکُلُّ مَا کَانَ فِی الْأَرْضِ مِنْ هَذَا الضَّرْبِ الَّذِی یَتَلَذَّذُ بِهِ النَّاسُ فَإِنَّمَا هُوَ مِنْ ذَلِکَ، حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ۱۷، ص ۳۱۴، ابواب ما یکسب به ،باب، ۱۰۰، تحریم استعمال الملاهی بجمیع اصنافها و بیعها و شرائها.
[۳]. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۲۰٫
[۴]. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَنْهَاکُمْ عَنِ الزَّفْنِ وَ الْمِزْمَارِ وَ عَنِ الْکُوبَاتِ وَ الْکَبَرَاتِ، الکافی، ج ۶، ص ۴۳۲، باب الغناء …؛ وسائل‏الشیعة، ج ۱۷، ص ۳۱۳٫
[۵]. مستدرک الوسایل، ج ۱۳، ص ۲۱۸، مؤسسۀ آل البیت، به نقل از عوالی اللئالی، ج ۱، ص ۲۶۲٫
[۶]. نک: غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب، ج‏۱، ص ۱۲۴٫
[۷]. غیر از شوهر
[۸]. آیت الله فاضل، جامع المسائل، ج ۱، س ۱۷۳۶؛ آیت الله سیستانى sistani.org ،رقص، ش ۳؛ آیت الله نورى، استفتاءات، ج ۲، س ۵۷۴؛ آیت الله بهجت، توضیح المسائل، م ۱٫
[۹]. آیت الله تبریزى، استفتاءات، س ۱۰۴۲؛ آیت الله خامنه‏اى، اجوبه، س ۱۱۶۸ دفتر: امام خمینى.
[۱۰]. آیت الله مکارم، استفتاءات، ج ۱، س ۵۳۷؛ آیت الله صافى، جامع‏ الاحکام، ج ۲، س ۱۵۸۰، به نقل از نرم افزار پرسمان.
[۱۱]. حسینی، سید مجتبی پرسش ها و پاسخ های دانشجوئی (احکام موسیقی)، ص ۴۰٫
[۱۲]. همان، ص ۴۱٫
[۱۳]. همان، ص ۴۲٫
[۱۴] . توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص ۸۱۳ – ۹۱۳؛ مسائل جدید، ج ۱، ص ۴۷ به بعد.
[۱۵]. معصومی، سید مسعود، احکام روابط زن و مرد، ص ۲۲۷٫
[۱۶]. همان، ص ۲۲۸٫
[۱۷]. محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ص ۵۴٫
[۱۸]. حسینی، سید مجتبی، پرسش های دانشجوئی (احکام موسیقی)، ص ۴۳٫
[۱۹]. همان.
[۲۰]. رساله توضیح المسائل، مسائل متفرقه، ص ۳، م ۲۰٫
[۲۱]. معصومی، سید مسعود ، احکام روابط زن و مرد، ص ۲۲۸٫
[۲۲]. البته همان گونه که بیان گردید برخی از مراجع همه انواع موسیقی را حرام می دانند.
[۲۳]. رجوع شود به احکام روابط زن و مرد و احکام موسیقی.
[۲۴]. محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ص ۲۰۳٫
[۲۵]. همان.
[۲۶]. همان.
[۲۷]. همان، ص ۲۰۴٫
[۲۸]. همان.
[۲۹]. همان.
[۳۰]. همان.
[۳۱]. همان.
[۳۲]. نک: معصومی، سید مسعود، احکام روابط بین زن و مرد، ص ۲۱۹٫
[۳۳]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏۲، ص ۹۷۰٫
[۳۴]. همان.
[۳۵]. حسینی، سید مجتبی، پرسش ها و پاسخ های دانشجوئی (احکام موسیقی)، ص ۸۴٫
[۳۶]. همان.
[۳۷].همان.
[۳۸]. یا رقص حرام طبق بعضی از مبانی.
بخش احکام تبیان

منابع : سایت اسلا پدیا
اندیشه قم