خانم
نرگس سادات میرقاسمی از کم بودن وزن شكایت دارند. وزن این خانم با 33 سال
سن و قد 152 سانتی متر، 45 كیلوگرم بوده است.در مقایسه با سایر همسن و
سالان و خواهر و برادرهایشان بسیار لاغر بوده اند ، تصمیم گرفته اند به
متخصص تغذیه مراجعه كنند تا وزنشان به حد طبیعی برسد.

خانم میرقاسمی که در حال
حاضر از روند افزایش وزنش راضی است از دلایل كم وزنی اش برای ما گفت. ما
هم نظر سایر متخصصان را جویا شدیم.

نرگس سادات میرقاسمی كه در طول 2 سال 12 كیلوگرم وزن اضافه كرده، می گوید:

استرسم کمتر شده و اعتماد به نفسم بیشتر

سلامت: چطور شد كه تصمیم گرفتید وزن اضافه كنید؟

نمی دانم، ناگهان به خود
آمدم و دیدم در مقایسه با سایر اعضای خانواده خیلی ضعیف و ریزنقش هستم.
جالب است بدانید كه همه سنم را خیلی پایین تر از آنچه بود، تخمین می زدند.

سلامت: از بچگی لاغر بودید؟

نه، به گفته مادرم رشد
خوبی داشتم اما از 9 سالگی، بعد از اینكه محل زندگی مان را تغییر دادیم و
به كرج آمدیم، تقریبا وزنم ثابت ماند. در واقع مهاجرت مرا برای همیشه به
لاغری مبتلا كرد.

سلامت: چرا؟

تغییر مكان زندگی روی روحیه ام تاثیر منفی گذاشت. دوستان و اقوامم همه تهران بودند و جدایی از آنها برایم غیرقابل تحمل بود.

سلامت: چطور شد تصمیم گرفتید وزنتان را بالا ببرید؟

خاله ام به دكتر شجاعی
مراجعه كرده بود تا وزن كم كند و در مورد من هم به ایشان گفته بود. خاله و
مادرم از من خواستند تا به ایشان مراجعه كنم.

سلامت: نظر دكتر در مورد شما چه بود؟

دكتر بعد از ویزیت، یك
رژیم غذایی به من دادند و دكتر مشاور هم معرفی كردند چون از نظر روحی بسیار
ضعیف بودم و به نظر دكتر این مساله روی خورد و خوراكم تاثیر منفی می
گذاشت.

سلامت: رژیم دكتر چگونه بود؟

دكتر داروی چاق كننده ای
به من ندادند. البته چند مكمل تجویز و رژیم غذایی ای تنظیم کردند که با
رعایت آن توانستم در عرض 2 سال 12 كیلوگرم وزن اضافه كنم.

سلامت: از افزایش وزنتان راضی هستید؟

بله، همه به من می گویند كه صورت و اندامم خیلی بهتر شده است و در مقایسه با گذشته حس بهتری دارم.

سلامت: فكر نمی كنید افزایش وزنتان كمی كند بوده است؟

دكتر معتقد بودند كه افزایش وزن باید به تدریج صورت بگیرد تا دچار چاقی بی رویه نشوم. می گفتند باید استخوان بندی بدنم محكم شود.

سلامت: آیا مراجعه تان به روان شناس مثمرثمر بوده است؟

بله، استرسم خیلی كمتر
شده است. قبلا خیلی سریع عصبی می شدم و به دنبال آن اصلا نمی توانستم غذا
بخورم. شاید اگر عصبانی می شدم در طول روز حتی آب هم نمی خوردم. الان نمی
گویم استرسم برطرف شده ولی خیلی بهتر شده و اعتماد به نفس پیدا كرده ام.

سلامت: قبلا چقدر غذا می خوردید؟

خیلی كم، میا ن وعده كه اصلا نمی خوردم. مطلقا آب نمی توانستم بنوشم. وعده های اصلی را هم به زور می خوردم.

سلامت: الان چه چیزی به برنامه تان اضافه شده است؟

بستنی، كیك خامه ای، برنج، تقریبا همه چیز در برنامه ام دارم.

سلامت: آیا خوردن آنها برایتان با توجه به سابقه ای كه داشتید سخت نبود؟

خیلی، بعد از 2 بار مراجعه به دكتر، گفتم كه نمی توانم برنامه را رعایت كنم و با خوردن بیشتر دچار سوزش معده می شوم.

سلامت: نظر دكتر چه بود؟

می گفتند آرام آرام غذا
بخور. اگر الان نمی توانی رژیم غذایی را رعایت كنی كمی كمتر بخور اما
دوباره مقدار غذا را طبق برنامه بالا ببر.

سلامت: آیا کم وزنی، غیر از عصبی بودن، باعث مشكل جسمی دیگری در شما نشد؟

باعث می شد خیلی زود خسته
شوم و نتوانم زیاد كار كنم. درس را اصلا متوجه نمی شدم. دست هایم به شدت
عرق می كرد و احساس سردی در بدنم به وجود می آمد.

سلامت: ورزش هم می كنید؟

بله، باشگاه نمی روم ولی پیاده روی می كنم.

سلامت: آقای دكتر! خانم میرقاسمی با چه علایمی به شما مراجعه كردند؟

سرگیجه، ضعف عمومی، خستگی
زودرس، افت فشارخون، كلسترول خوب پایین، تغییر های پوست و ناخن از جمله
ریزش شدید موها و خشكی پوست، سردی در دست و پا، پایین بودن عملكرد عصبی این
اندام ها، تعریق زیاد در دست ها و عقب افتادن دوره های ماهانه، كاهش
ریفلاكس زانو، تحلیل بافت های عضلانی و....

سلامت: تشخیص شما چه بود؟

بیماری آنوركسیا نروزا،
این بیماری ناراحتی استرسی، روانی، تغذیه ای است كه با علایم عمومی مثل
لاغری مفرط، بی اشتهایی شدید و ترس از افزایش وزن همراه است. حتی این افراد
به دلیل ترس از افزایش وزن گاهی اقدام به دفع غذا با بردن انگشت به حلق یا
مصرف ملین ها می كنند.

سلامت: آیا كم خوری عصبی همان آنوركسیانروزاست؟

وقتی دچار استرس می شویم،
استرس در خورد و خوراكمان تاثیر می گذارد. برخی افراد دچار پرخوری و گروهی
دچار كم خوری می شوند. اگر كم خوری در دوره های كوتاه مدت باشد به طوری كه
در شاخص های طبیعی بدن اختلال ایجاد نكند، «كم خوری عصبی» است اما اگر
ادامه پیدا كند و افكار وسواس گونه به آن اضافه شود، فرد مبتلا به
«آنوركسیانروزا» مبتلاست. چنانچه افراد مبتلا به این بیماری درمان نشوند،
علاقه خود به خوردن را از دست می دهند و وسواس از اضافه وزن و به هم ریختن
تناسب اندام حتی می تواند باعث فوت شود.

سلامت: آیا ممكن است کم بودن وزن به دلیل بیماری دیگری باشد؟

بله امکان دارد. به همین دلیل درمانگر تغذیه نه تنها ارزیابی دریافت غذایی بلكه برای اطمینان ارزیابی تن سنجی انجام می دهد.

سلامت: به نظر شما، ارزیابی دریافت غذایی از محاسبه كل كالری دریافتی شروع می شود؟

بله، درمانگر با ارزیابی
دریافت غذایی متوجه می شود كه میزان دریافت كالری از استانداردهای مربوط به
سن و جنس پایین تر است یا خیر. این افراد از نظر درشت مغذی ها در میزان
دریافت پروتئین، چربی و كربوهیدرات دچار كمبود هستند و در قسمت ریزمغذی ها
میزان دریافت ویتامین های محلول در آب و چربی شان پایین است، معمولا دچار
فقرآهن، روی، منیزیم و كلسیم هستند، آب و مایعات كم می نوشند. خانم
میرقاسمی دچار تمام این کمبودها بودند.

سلامت: ارزیابی تن سنجی چطور؟

نتایج بررسی ها نشان داد
خانم میرقاسمی، دچار تحلیل بافت چربی و عضلانی هستند، سیستم ایمنی شان ضعیف
و استعداد ابتلا به بیماری ها در ایشان بالاست.

سلامت: برای درمان چه روشی را انتخاب كردید؟

در مورد بیماران مبتلا به آنوركسیانروزا درمان های روان شناسی و تغذیه ای باید به موازات هم پیش بروند.

خوشبختانه در مورد خانم
میرقاسمی مساله به حدی شدید نبود كه به بستری در بیمارستان نیاز باشد اما
گاهی بیمار دچار سوءتغذیه شدید است و باید در بیمارستان بستری شود و اگر
تغذیه خوراكی كافی نباشد، به تعبیه لوله گوارشی و تغذیه از راه بیمارستانی
گوارشی نیاز است. درمان این خانم به نوعی سرپایی بود. برای ایشان رژیم
متعادلی تنظیم شد و مشاوره با روان شناس را آغاز كردند تا تصویر صحیحی از
وزن و تناسب اندام خود پیدا كنند.

سلامت: چرا فرد مبتلا به آنوركسیانروزا تصویر غلطی از تناسب اندام پیدا می كند؟

در اثر استرس، فرد قدرت
شناختی خود را از دست می دهد و تا حدی هم دچار افسردگی و وسواس می شود.
افسردگی در میزان دریافت موادغذایی تاثیر می گذارد و باعث كاهش میزان
دریافت می شود.

سلامت: آیا این امكان وجود دارد كه این افراد با آغاز درمان به شكل نامتناسب چاق شوند؟

بله، به همین دلیل شروع درمان و افزایش كالری باید به تدریج انجام شود تا فرد دچار نشانگان تغذیه و افزایش چربی غیرفعال بدن نشود.

سلامت: میزان دریافت گروه های غذایی در این بیماران با سایر افراد متفاوت است؟

در بیماران مبتلا به
آنوركسیانروزا 20 درصد از برنامه غذایی را به پروتئین باارزش، 55 درصد را
به كربوهیدرات و 30 درصد را به چربی اختصاص می دهم تا كمبود درشت مغذی ها
از اسیدهای چرب ضروری مورد نیاز تامین شود. از آنجا كه خانم میرقاسمی مشكل
یبوست هم داشتند، مصرف فیبرهای نامحلول را در برنامه غذایی شان افزایش
دادم.

سلامت: خانم میرقاسمی می گویند برای ایشان مكمل هم تجویز كرده اید؟

بله، مكمل های پروتئین و
مكمل هایی مثل مكمل آهن، كلسیم و منیزیم. البته مصرف این نوع مكمل ها حتما
باید زیرنظر پزشك باشد زیرا مصرف بیش از حد آنها خطرناك است.

سلامت: نكته ای
كه به نظرم بسیار جالب آمد، این بود که روند كاهش وزن بسیار سریع تر از
افزایش وزن است و در حالی كه اساسا خوردن راحت تر از نخوردن است. چرا
بیمارانی كه دچار كاهش وزن هستند، خیلی دیر وزن اضافه می كنند؟

كاهش وزن به صورت آگاهانه
و فعالانه دنبال می شود و نه تنها فرد رژیم غذایی متعادل تری می گیرد بلكه
ورزش شدید را هم به برنامه اش اضافه می كند. در بدن افرادی كه دچار استرس
هستند، هورمون هایی آزاد می شود كه در اثر فعالیت های كاتابولیك وزن را
پایین می آورند. كمبود وزن در حد بیمارگونه، با افت توانایی عمومی بدن
همراه است و از سیستم عصبی شروع و به سیستم گوارشی ختم می شود. در این
افراد فعالیت دستگاه گوارش به قدری كند است كه دریافت و جذب موادغذایی را
مختل می کند. در آغاز درمان، چون گیرنده های مواد مغذی كم هستند، جذب تا
حدی مختل می شود و چون عمل آنزیم های گوارشی دچار اختلال شده، هضم به خوبی
صورت نمی گیرد و در نتیجه افزایش وزن به تدریج و به كندی اتفاق می افتد.

سلامت: معمولا چه مدت طول می كشد تا وزن فرد افزایش یابد؟

در ماه های اول، بدن
ابتدا به پركردن ذخایر می پردازد. میزان هموگلوبین، چربی های خوب خون و
الكترولیت ها اصلاح می شود و بعد ذخایر بافت چربی و پروتئین ساخته می شود و
وزن فرد افزایش می یابد.

سلامت: آیا به این افراد انجام ورزش هم توصیه می شود؟

بله، مثلث تندرستی شامل
تغذیه صحیح، ورزش و استراحت كافی است. وقتی ورزش می كنیم، افزایش گردش خون
باعث می شود خون بهتر به دستگاه های عصبی و گوارشی برسد بنابراین در
بیماران مبتلا به کمبود وزن می تواند باعث افزایش وزن شود. البته این
بیماران باید از انجام ورزش های شدید و تخصصی كه كالری زیادی می سوزاند،
پرهیز كنند و ورزش های متعادل روزانه مثل پیاده روی را انتخاب كنند.

سلامت: آیا كم خوری عصبی بیماری شایعی است؟

بله، به خصوص در میان
خانم های جوان. خانم ها برای داشتن تناسب اندام، باید حتما به متخصص یا
مشاور تغذیه مراجعه کنند تا تصویر ذهنی غلط از تناسب اندام در ذهنشان شکل
نگیرد.

سلامت: در حال حاضر وضعیت خانم میرقاسمی را چطور ارزیابی می كنید؟

این خانم وقتی به من
مراجعه كردند 45 كیلوگرم وزن داشتند. دچار کم خونی شدید و پیشرفته، افت
ذخایر آهن و كلسیم بودند كه به نظر می رسید دلیل بروز علایم بی اشتهایی
عصبی در ایشان همین موضوع باشد. چربی های خون به ویژه چربی خوب یا HDL
ایشان خیلی کم و در حد 40 بود. بعد از درمان، در آخرین مراجعه در تاریخ
31/3/90 وزنشان به 57 كیلوگرم رسیده بود. استرس هایشان در پی مشاوره با
روان شناس كم شد ذخایر آهن و هموگلوبین افزایش یافته، HDL به 84 رسید و
علایم مربوط به كم خونی مثل عصبی بودن و پرخوابی هم درمان شد. در بدو
مراجعه، توده چربی بدن حدود 26 درصد بود اما در حال حاضر به 34 درصد رسیده
كه این نشان می دهد بافت چربی ایشان خیلی زیاد نشده و در حد طبیعی است.
یعنی این خانم به درستی وزن اضافه كرده اند.