عموماً این کار را با غذای صبح و بعد غذای شب شروع می کنیم. می توانید مواد غذایی مخلوط شده همراه با یک قاشق سوپ را به نوزادتان بدهید. همچنین، می توانید مقداری از شیری را که نوزاد با شیشه می خورد با پورۀ سبزیجات (خانگی یا صنعتی) جابه جا کنید؛ برای این کار می توانید 30 میلی گرم پورۀ سبزیجات را جایگزین 30 میلی گرم آب+ شیر خشک کنید. به تدریج، میزان شیر را کم کرده و پوره را جایگزینش کنید تا جایی که مقدار پوره، پنج برابر شیر شود.

حتی اگر به تدریج، میزان شیر مورد نیاز کودک کم شود، تا دو سالگی همچنان به 500 میلی لیتر شیر در روز نیاز دارد.

خوراکی های جدید بنابر سن نوزاد

بنابراین، می توان با کشف سبزیجات شروع کرد. بنابر یک قاعدۀ کلی، نوزادان کنجکاو به شناخت طعم و مزه های جدید هستند و به طور داوطلبانه سبزیجات را می پسندند. با این حال، اگر بچه ای تمایلی به سبزیجات نداشته باشد، می توانید سبزی و صیفی جاتی را که کمی شیرین و مطابق میلش هستند، مثل چغندر و هویج، به او بخورانید. البته این سبزیجات باید به خوبی به شکل پوره مخلوط شده و با قاشق یا شیشۀ شیر به کودک داده شوند.

چند هفته بعد، می توانید این روند را با کمپوت میوه ها (خانگی یا صنعتی) ادامه دهید. همیشه میوه های رسیده، پخته شده، مخلوط و بدون شکر در الویت قرار دارند.

حدود هفت یا هشت ماهگی، نوزاد می تواند شروع به مزه کردن گوشت یا ماهی کند. توصیه می شود که گوشت، مرغ یا ماهی بدون چربی مثل گوشت بره، گاو، گوساله و یا ماهی قزل آلا، ماهی حلوا یا مرلان به دلبندتان بدهید. در حدود ده ماهگی هم می توانید تخم مرغ پخته شده را به این لیست اضافه کنید. در نهایت، بعد از 18 ماهگی نوبت به حبوبات می رسد.

برای متنوع کردن تغذیه، از چه مواردی باید اجتناب کرد؟

به غذای نوزاد، زیاد چاشنی نزنید. تا جایی که می توانید نمک و شکر را محدود کنید. اولاً این کار برای حفظ سلامتی مهم است و در ثانی، با این کار کودک می تواند مزۀ تک تک سبزجات و خوراکی ها را کشف کند. قبل از هفت، هشت ماهگی به غذای کودک روغن اضافه نکنید.

متنوع کردن تغذیۀ نوزاد را با میوه ها شروع نکنید. طبیعتاً او خوراکی های شیرین را ترجیح می دهد. اگر تغذیه اش را با خوراکی های شیرین مثل میوه های شیرین شروع کنید، این احتمال وجود دارد که او از خوردن سبزیجات اجتناب کند.

سبزیجات "پر طعم"، سبزیجات سرشار از فیبر و سبزیجات آلرژی زا عبارتند از: کلم، شلغم، پیاز، تره (سبز)، کرفس، نخود فرنگی، گوجه فرنگی، کنگر فرنگی، فلفل دلمه ای، بادمجان، جعفری ...؛ این سبزیجات به هیچ وجه توصیه نمی شوند. بنابر توصیۀ بسیاری از متخصصان آلرژی، میوه هایی نیز که ایجاد آلرژی می کنند، مانند: توت فرنگی، کیوی و یا میوه های محرک نیز نباید تا قبل از دو سال به کودک داده شوند.

از هویج هم به خاطر یبوست آور بودنش، باید پرهیز کرد.

توصیه های ما

سعی کنید پوره های سبزیجات را خودتان، بدون نمک درست کنید.

در ابتدا، سبزیجات را و سپس میوه ها را یکی یکی به کودکتان بدهید تا بتواند به وضوح مزه و طعم آنچه را که می خورد تشخیص دهد و آنها را از هم متمایز کند. بعد از چند هفته، آنها را با هم مخلوط کنید.

اگر خودتان پوره را برای نوزاد آماده می کنید، آن را با بخار بپزید، این روش به بهترین شکل ممکن ویتامین های مواد غذایی را حفظ می کند.

اولین ماده غذایی ماهی سالمون - ماهی آزاد - است. این ماهی منبع غنی از پروتئین و اسیدهای چرب چون امگا 3 است. این مواد می توانند سیستم عصبی را تقویت كنند.

دومین ماده غذایی سیب زمینی شیرین است. بهتر آن است كه ابتدا سیب زمینی را به ورقه های نازك بریده و با دارچین آن را دودی كنید. این ماده غذایی سرشار از آنتی اكسیدان و ویتامین آ است و می تواند با فعال كردن عصب ها، قدرت تفكر را بالا ببرد.

تخم مرغ سومین ماده غذایی است. بهتر است روز را با تهیه املت خوشمزه با تخم مرغ های تازه آغاز كنید. تخم مرغ های خانگی منبع غنی از چولاین كه باعث گسترش فعالیت مغزی و حافظه می شود، هستند و برای كودكان بسیار مفید است. چولاین نوعی ویتامین حلال در آب بوده و جزو گروه ویتامین های ب است.

توت فرنگی و قره قاط نیز جزو چهارمین مواد غذایی مفید و مغذی برای كودكان هستند. می توانید با مخلوط كردن این میوه ها با ماست، یك دسر خوشمزه برای كودكان تهیه كنید. این میوه ها سرشار از آنتی اكسیدان هستند كه ادراك، حافظه و ارتباط ذهنی را در كودك تقویت كرده و باعث رشد فكری و قدرت تمركز می شود.

پنجمین ماده مغذی برای كودكان حبوبات است. حبوباتی چون لوبیا چیتی، لوبیا قرمز، عدس، لپه و سایر حبوبات منبع غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند كه باعث خون سازی در رگ ها و تقویت سلول های عصبی می شوند. می توانید از این حبوبات در سالاد، سوپ و یا آش های مختلف استفاده كنید

بی اشتهایی یا بد غذای كودك یكی از مشكلات جدی تغذیه ای است چرا كه ممكن
است منجر به سوء تغذیه جدی شود. بنابراین باید دانست تنها گرسنگی نیست كه
كودك را به سوی غذا می كشاند و یا فقط سیر بودن موجب دوری از غذا نمی شود
بلكه عوامل گوناگونی مانند عادت های خانواده و آموزش هایی كه كودك در
خانواده فرا گرفته است بر اشتهای كودك تاثیر می گذارند.



استقلال طلبی و رشد ذهنی
یكی از شاخص های اصلی دوران كودكی است كه با ایجاد تغییرات شخصیتی در این
دوران نسبت به سنین پایین تر همراه است. این مسئله می تواند با ایجاد روحیه
استقلال طلبی در كودكان موجب بی نظمی در عادات غذایی آنها شود.

امروزه تغذیه كودك خیلی آسان نیست ممكن است كودكان نوپا یا پیش دبستانی
یك غذا را سه روز پیاپی بخورند و روز چهارم از خوردن آن خودداری كنند و حتی
حاضر به چشیدن آن هم نشوند. این مسئله نشان دهنده نداشتن یك الگوی غذایی
مشخص در این كودكان است و ناشی از حس استقلال طلبی و میل به انتخاب غذا
توسط خود آنهاست.



با توجه به نقش رفتار مادر در شكل گیری عادات غذایی كودك به منظور كاهش مشكل بدغذایی كوكان، توجه به برخی نكات تغذیه ای ضروری است.



نكاتی كه والدین در غذا دادن به كودكان بد غذا و كم اشتها باید رعایت كنند:



- كودك برای خوردن باید احساس گرسنگی كند. فعالیت پیش از غذا مصرف نكردن
شیرینی، شربت و مایعات شیرین در بین وعده های غذایی و خواب آلوده نبودن به
این امر كمك می كند.



- از غذاهای مورد علاقه آنها استفاده شود.



- در دادن غذا به كودك باید صبور بود.



- باید هنگام غذا دادن به كودك با او صحبت كرد و او را به خوردن غذا تشویق كرد.



- زمان خوردن غذا را می توان با ابراز محبت برای كودك لذت بخش كرد.



- در زمانی كه كودك با علاقه غذا می خورد می توان از او تعریف و تمجید كرد.



- غذای كودك را باید به روش های مختلف همچون دادن غذای جدید، تغییر در
تركیب غذاها، مزه، بافت، نحوه طبخ، تزئین غذاها به شكل حیوانات، گل و عروسك
و استفاده از بشقاب های رنگین متنوع كرد.



- در صورت امتناع از غذا، می توان آن را با غذای مورد علاقه اش مخلوط كرد یا آن را در فرصتی دیگر امتحان كرد.



- سفره غذای كودك در محیطی تمیز، آرام، دوستانه، راحت، مطمئن و همراه با دیگران باشد.



- ساعات برنامه غذایی كودك متغیر نباشد، باید فاصله زمانی بین مصرف میان وعده را با وعده اصلی رعایت كرد.



- در زمان غذاخوردن، كودك نباید خیلی گرسنه یا خیلی خسته باشد.



- باید اجازه داد كودك خود در مورد سیرشدنش تصمیم بگیرد. اگر در یك وعده مقدار كمتری غذا بخورد مسلما در وعده دیگر جبران خواهد كرد.



- غذاها را نباید خیلی زود و براساس تمایل كودك عوض كرد.



- برای خوردن غذا جایزه در نظرگرفته نشود.



- نباید انتظار داشت كودك خیلی تمیز و مرتب مطابق با خواسته شما غذا
بخورد. ریخت و پاش غذا را می توان با ملایمت و به تدریج محدود كرد.



پیشنهاد غذاهای جدید



بهترین راه پیشنهاد دادن غذای جدید این است كه مادر غذا را درست كرده و
مقدار كمی در كنار بشقاب كودك بگذارد و اجازه دهد كودك غذا را بچشد و اگر
دوست نداشت آن را از دهانش درآورده و در كنار بشقابش بگذارد. اگر كودك دوست
داشت به عنوان جایزه، یك نوع غذای مورد علاقه او را درست كنید. مدت زیادی
طول می كشد كه كودك غذای جدید را دوست داشت باشد. اگر كودك غذایی را دوست
نداشت غذا را چند روز بعد دوباره به او بدهید.



استفاده از غذهای متنوع



غذاهایی كه مادر برای كودك تهیه می كند باید شامل هر چهار گروه غذایی
باشد. اجازه دهید كودك انواع مختلف غذا را امتحان كند حتی اگر مادر آن غذا
را دوست ندارد. كودك احتیاج به تصمیم گیری در مورد انتخاب غذای مورد علاقه
خود دارد. همچنین مادر نباید انتظار داشته باشد كودك غذاهای متنوع را دوست
داشته باشد.



زمان مناسب برای غذا دادن به كودك



وقتی به كودكان نوپا و پیش دبستانی، وعده اصلی و میان وعده غذایی در
زمان منظم داده شود، بهتر می پذیرند؛ پس اجازه بدهید كودك در زمان های معین
غذا بخورد. لازم است وعده های اصلی با میان وعده حدود دو تا سه ساعت فاصله
داشته باشند. برنامه غذایی كودك را طوری تنظیم كنید كه با برنامه غذایی
خانواده یكسان باشد. برای خوردن غذا هیچ اصراری نكنید. غذا را روی میز یا
سر سفره در یك جای مناسب گذاشته و پیشنهاد كنید غذا را بخورد. در موقع غذا
خوردن تلویزیون را خاموش و وسایل بازی او را جمع كنید. اجازه بدهید كودك از
راهی كه دوست دارد غذا را بخورد. در هنگام غذا خوردن در كنار كودك نشسته و
در مورد غذا و اینكه چه غذایی را برای ناهار یا شام روز بعد دوست دارد
صحبت كنید.



اگر كودكتان شیر نمی خورد؛ ماست را جانشین شیر كنید و دوغ و ماست را در وعده های غذایی او بگنجانید.



- در بعضی از غذاها از شیر استفاده كنید. مثلا آرد و كره و شیر را به سوپ اضافه كنید یا به او شیربرنج یا فرنی بدهید.



- شیرخوردن به مقدار كم را تدریجا با او امتحان كنید.



اگر كودكتان سبزی یا میوه نمی خورد؛ ممكن است در این سن یك نوع میوه یا
سبزی را نخورند. هركدام را كه بهتر می خورند بیشتر بدهید اما گه گاه آنهایی
را كه نمی خورند دوباره امتحان و پیشنهاد كنید.



- سبزی هایی مانند كرفس و هویج را بپزید (له نشود بلكه كمی ترد باشد) و بگذارید كودك آن را با دست بردارد و بخورد.



- كمی ماست چكیده بر روی سبزی های پخته بریزید یا سبزی را با نان و پنیر به او بدهید.



- اگر میوه نمی خورد آن را رنده یا به تكه های كوچك تقسیم كنید و با كمی خامه به او بدهید.



اگر كودكتان شیرینی زیاد می خورد؛ خرید شیرینی و درست كردن غذاهای شیرین را كاهش دهید.



- در تهیه غذاهای شیرین، شكر كمتری استفاده كنید.



- موادی مانند بستنی و شكلات را به عنوان جایزه یا هدیه به كودك ندهید.



- مراقب دندان های كودك باشید و پس از مصرف مواد شیرین دندان های او را مسواك كنید.



اگر كودكتان گوشت تكه ای نمی خورد؛ گوشت را به قطعات بسیار كوچك و ریز
تقسیم كنید كه به خوبی پخته و به راحتی خورده شود (مانند حلیم گندم).



- قطعات بسیار ریز گوشت مخلوط با حبوبات را كاملا بپزید و نرم كنید و
همراه با یك قاشق غذاخوری روغن زیتون و یك قاشق مرباخوری آب لیموترش یا آب
نارنج تازه به كودك بدهید.



- گوشت چرخ كرده را به صورت كوفته قلقلی درآورید یا به صورت مخلوط با گوجه فرنگی به جای سس روی ماكارونی بریزید.



- كتلت (گوشت، سیب زمینی و تخم مرغ) را به اندازه های كوچك و زیبا تهیه
كنید یا به صورت مخلوط با آب گوجه فرنگی و لوبیا و برنج (لوبیا پلو) بپزید.



- از گوشت مرغ یا ماهی استفاده كنید.



- اگر كودك هیچ یك از انواع گوشت را نمی خورد از جانشین های آن مانند
تخم مرغ، عدس، پنیر با بادام یا گردو، لوبیا چیتی پخته، شیر و ماست استفاده
كنید.



- برنج را با آب گوشت یا مرغی كه می پزید به صورت كته نرم با انواع سبزی ها یا عدس سرو كنید.



اگر كودك تان تخم مرغ سفت شده نمی خورد؛ تخم مرغ سفت شده را با كمی كره یا شیر نرم كنید.



- زرده و سفیده تخم مرغ را بزنید و داخل سوپ بریزید و بگذارید چند جوش بزند.



- سیب زمینی پخته شده و تخم مرغ سفت شده را رنده كنید و به آن كمی كره
یا روغن زیتون بزنید، یا به آن ماست و روغن زیتون بزنید یا كمی شیر اضافه
كنید.



- تخم مرغ را بزنید و با نصف استكان ماست در ته قابلمه ای كه برای او كته درست می كنید، بریزید.